نقاره خانه تهیه کننده :معصومه ابوالحسنی کرج
از جمله اماکن مهم و تاریخی حرم مطهر نقارهخانه است که اکنون بر روی ایوان شرقی صحن انقلاب قرار دارد.بنابر شواهد تاریخی نقارهزنی در آستان مقدس رضوی از دوره غزنویان مرسوم گردیده و در قرون پس از آن ادامه یافته است.بنا به رسم قدیم در طول سال به استثناي محرم و صفر، در هر شبانه روز دو نوبت دقایقی قبل از طلوع و غروب آفتاب و ولادت ائمه اطهار(ع) به استثناي شهادتها،نقاره با طنین خاصی نواخته میشود،علاوه بر این در مناسبتهای مذهبی و میلاد ائمهاطهارو همچنین هنگام بروز کراماتی از سوی حضرت نیز نقاره شادمانی نواخته میگردد.
در نقاره خانه ها سازهایی مثل «کرنا» و «سرنا» هم نواخته میشود که این همنوازی، صبح و شام، برای استقبال از خورشید و بدرقهٔ آن بودهاست.هنوز هم در مکانهای متبرکه مثل حرم علی ابن موسی الزضا و شاهچراغ نقارهخانه وجود دارد که در مواقع خاص نواخته میشود.براساس اسناد رسمی و تاریخی موجود در مرکز اسناد رسمی و نسخ خطی کشور،تاریخچه نقارهزنی در حرم علی بن موسیالرضا به ۴۱۷سال پیش باز میگردد که بیشتر سندهای مربوط به نقارهخانه حرم مطهر از دوره قاجاریه بر جای ماندهاست.قدیمیترین سند مربوط به نقارهخانه حرم مربوط به سال ۱۰۱۲ هجری قمری و براساس اسناد معتبر حکومتی، نقارهخانه حرم در دوره قاجاریه همزمان با رسمیت یافتن مجموعه آستان قدس رضوی،سر و سامان مییابدکه البته از دورههای زمانی مختلف در این خصوص اسناد پیوسته موجود نیست.در مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیش از ۶ میلیون سند وجود دارد که از این تعداد نزدیک به ۸۰۲ سند قدیمی مربوط به نقارهخانه حرم مطهر است.
نَقاره یا ناقاره ساز ضربی به صورت طبل دوتایی است که سطح یکی از دیگری کوچکتر است و هر دو به وسیله یک نوازنده با دو چوب نواخته میشود.نقاره از دو طبل کاسه مانند درست شده که کاسهٔ بزرگتر صدای «بم» و کاسه کوچک صدای «زیر» میدهد.کاسههای نقاره را از مس یا سفال درست میکنند و روی آن پوست گاو و یا گوسفند میکشند.برای نواختن این ساز معمولاً آن رابر روی پایهای مخصوص سوار میکنند،در مجالس خانگی یا مشابه، ساز را بر روی قطعه فرشی قرار میدهندو با دو ترکهٔ نازک چوب بر روی آن میکوبند.
تهیه کننده : معصومه ابوالحسنی کرج